Gökdelenlere, güneş enerji santrallerine ve cam seralara temizlik robotu çözümleri üreten Robsys, yeni dönemde ihracat yaptığı ülkeye sayısını artırmayı ve bu ülkelerde kapsamlı satış organizasyonları kurmayı hedefliyor. Hayata geçirdikleri projeler hakkında bilgi veren Robsys CEO’su Turgut Çağatay, “Nihai ihracat hedefimiz ise Robsys’i global bir marka haline getirmektir” dedi.
Firmanızın kuruluşundan ve sunduğunuz hizmetlerden bahsedebilir misiniz?
Firmamız 2007 yılında kurulmuş; gökdelenlere, güneş enerji santrallerine ve cam seralara temizlik robotu çözümleri üreten bir teknoloji firmasıdır. Ülkemizde ve dünyada bu sektörlere ilk yatırım ve Ar-Ge çalışmaları yapan firmalardan biriyiz.
Tüm dünyada ve Türkiye’de artan güneş enerjisi santrallerine yapılan yatırımlar artıyor. Pazarın bu kadar gelişmesi nasıl ihtiyaçları ortaya çıkardı? Siz bu ihtiyaca cevap vermek için nasıl çalışmalar gerçekleştirdiniz?
Dünyada artan elektrik ihtiyacı, Paris iklim anlaşmasının getireceği yaptırımlar ve Ukrayna-Rusya savaşı gibi etkenler yenilenebilir enerji pazarının beklenenden çok daha hızlı büyümesini sağladı. Bu büyüme aynı şekilde bu sektörlere ürün sağlayan ve tamamlayıcı ürün geliştiren, kablo, bağlantı elemanları, konstrüksiyon, metal gibi yan sektörlerin de büyümesine katkı sağladı. Biz bu sektörün neresinde yer aldık bunu biraz açarsak, ülkemizde güneş enerji sektörünün gelişmeye başladığı 2014-2015 yıllarında biz o dönemde gökdelen robotu üreticisiydik, bize de o dönemlerde gelen taleplere istinaden, sektörün geleceğini araştırdığımızda büyüyen bir sektör olması nedeniyle GES sektörüne yönelik yeni Ar-Ge çalışmalarımızla bu sektöre ürün geliştirmeye başladık. Sektörde hatta dünyada bu alana ilk başlayanlardan olmamız nedeniyle ürün geliştirmeye yeterince zamanımızın olması bize bu alanda çok kaliteli ürün geliştirme fırsatı sağladı.
Güneş paneli temizliği nasıl yapılıyor ve hangi noktalara dikkat edilmesi gerekiyor?
Güneş enerji sektörü yeni gelişen bir sektör olduğundan maalesef panel temizliğinin ne kadar önemli olduğu konusunda bazı sektör profesyonelleri de dahil olmak üzere çoğu kişinin hala yeterince bilgi sahibi olmadığını ya da bu konuyu önemsemediğini görüyoruz. Oysa panel temizliği yapılmadığında ciddi maddi kayıplara, yatırımın geri dönüş süresinin çok uzamasına, panellerin oksitlenerek garanti dışı kalmasına neden olmaktadır. Bu tür olumsuzlukların yaşanmaması için, öncelikle panellerin belli periyotlarda düzenli olarak temizlenmesi gerekmektedir. Bundan sonraki aşamada ise ne ile nasıl temizlenmesi gerektiği de temizliğin yapılması kadar önemli, çünkü doğru ekipmanlar kullanılmaması ağırlık optimizasyonu olmayan ürünlerin ve yeterince uzmanlığa sahip olmayanlar tarafından yapılan temizlik işleri de panellere ciddi zararlar verebilmektedir. Özellikle panel üreticilerinin önerdiği sertifikasyonu tam olan robotların kullanılması çok önemli, bunlara dikkat etmek gerekiyor.
GES Temizlik Robotları ürünlerinizin özelliklerini anlatabilir misiniz? Ürünün hangi modelleri bulunuyor?
GES robotlarımızda çatı projelerine yönelik yarı otonom ve tam otonom olmak üzere RTM ve YTM C serilerimiz ile sadece arazi projelerine yönelik olarak da yarı otonom YTM serimiz olmak üzere 3 farklı modelimiz bulunmaktadır. Bu robotlarımızı proje özelliklerine göre farklı ebatlarda da üretimini yapmaktayız.
Robot modellerimizi biraz daha detaylı anlatmak gerekirse;
• 2 MW’tan büyük projelere önerdiğimiz, RTM serisi tam otonom, iki fırçalı, paletli ve günde 2 MW’a kadar temizlik kapasitesi olan ileri teknoloji bir robottur. Kullanımı son derece kolaydır. Kendi segmentinde dünyanın en hafif robotudur, toplam ağırlık paskalı 2300 paskal civarındadır. Ağırlığı, paletleri sayesinde geniş bir alana dağıtır ve bu sayede panele asla zarar vermez.
• YTM C serisi yarı otonom, iki fırçalı, yüksek kapasiteli ve kullanımı kolaydır. Robotumuz panel çerçevesinde yürüdüğünden yine aynı şekilde panele hiçbir şekilde zarar vermez.
• YTM serisi ise büyük arazi projelerine yönelik ürettiğimiz robotlardır. Bu robotların da yine kapasitesi yüksek ve kullanımı kolaydır. Aynı zamanda 45 derecelik açılara kadar kullanılabilen robotlardır. YTM serilerimiz daha çok projeye özel üretilmektedirler.
Genel olarak robotlarımızın otonom ve yarı otonom kullanım seçenekleri var. Uzaktan kumandalı ve kendi üzerinden kullanım seçenekleri ile ihtiyaca göre kullanıcının tercihine bırakılmıştır.
Ürün nasıl kullanılıyor? Kullanım periyodları hakkında bilgi verebilir misiniz? Siz satış sonrasında hizmet veriyor musunuz? Ürünün kullanımı kolay mı?
Sahaların kirlilik oranına göre temizlik periyotları farklılık göstermektedir. Örneğin bir OSB’de ya da maden ocağına yakın kurulan projelerde enerji kaybı yaşanmaması için daha sık periyodlarda hatta bazı projelerde günlük temizlik yapılmalıdır. Kriter olarak projede enerji kaybının başladığı anda temizlik başlamalıdır.
Satış sonrası ise en güçlü yanlarımızdan biridir. Ürünlerimizi en kaliteli malzemelerden üretiriz ancak yine de bazen servis ihtiyacı olabilir. Bu durumda da ortalama 24 saat içerisinde servis hizmeti veriyoruz.
Ürün tesliminden sonra satış sonrası ekibimiz gelerek yerinde pratik eğitim verir. İstanbul eğitim merkezimizde 2 gün boyunca teorik, mekanik, elektronik, pratik, bakım, İSG eğitimleri verilmektedir. Eğitim verilen çalışanlara sertifika veriyoruz. Bu kapsamda da panel ve robot güvenliği için sadece sertifika alan çalışanların robotu kullanmasını istiyoruz.
GES temizliği konusunda doğru bilinen yanlışlar var mı? Yatırımcılar panel temizliği konusunda yeterli bilince ve duyarlılığa sahip mi?
Maalesef doğru bilinen çok fazla yanlış var. Konuyu bilen bilmeyen herkes bir şeyler söylüyor, ancak en çok ihmal edilen konulardan biri de panel temizliği ve bakımı. Kimisi panel temizliğine gerek olmadığını, kimisi yağmur suyunun temizlediğini düşünüyor, kimisi robotlar hakkında yanlış beyanlarda bulunuyor. Biz ise bu konularla ilgili ülkemizde ve dünyada yapılan akademik çalışmaları en doğru bilgileri ve araştırma sonuçlarını sektöre kazandırmaya çalışıyoruz. Çünkü doğru bilgilerin işin gerçekten uzmanlarından alınması gerekiyor, yanlış bilinenlerden biri de yağmurun panelleri temizlemesi konusu, kısaca bahsedersek, yağmurla birlikte havadaki partiküller panel yüzeyine düşmektedir, düşen bu damlacıklar buharlaştığında içerisinde bulunan partiküler kireçlenmeye sebebiyet verecektir. Evet, yağmur panel yüzeyindeki tozun bir kısmını alıyor ama panele yapışan kalıcı kirleri almıyor, bunlar kaldıkça panel yüzeyine daha çok yapışıyor ve panel yüzeyinde kalıcı hale geliyor. Bu sebeple saf su ve robotlarla temizlik; insan güvenliği, panel güvenliği ve enerjinin sürekliliği için çok önemlidir.
Tozun PV modüllere etkisi nedir? Özellikle GES projelerinin kurulduğu alanları düşünürsek tozun yoğun olduğu alanlarda santrali nasıl etkiliyor?
PV modüller Güneş ışınımı ile enerji ürettiğinden panel yüzeyine gelen her tür materyal toz gibi ince de olsa bir gölge meydana getirir ve verimliliği azaltır. İnce bir tabaka olarak panel yüzeyine inen toz, uzun vadede katmanlaşır. Panel yüzeyinde temizlik yapılmazsa tozun cam yüzeye yapışmasına, camın matlaşmasına ve kirlerin kalıcı hale gelmesine sebep olur. Matlaşan camın geçirgenliği ise azalmakta, bu durumda da sahalarda verim kaybına sebep olmaktadır. Düzenli temizlik yapılmazsa kalıcı hale gelen kirler maalesef kimyasal solüsyonlar ile temizlemek zorunda kalınıyor. Kimyasal solüsyonla yapılan temizlikte panel yüzeylerinde bulunan AR kaplamaları aşındırarak panelin ömrünü kısaltmaktadır, kullanılan kimyasallar yine uzun vadede panel camı ve çerçevesinin birbirinden ayrılmasına neden olmaktadır. Bu nedenle panel üreticileri düzenli temizliği öneriyor.
Özellikle çatı üstü GES projelerinde panel temizliği çok daha zor oluyordur. Fabrika çatılarındaki panellerin temizlik sürecini nasıl kolaylaştırıyorsunuz?
Sizin de belirttiğiniz gibi çatılar gerçekten çalışma şartları zor alanlardır. Hem insan güvenliği için hem de Güneş paneli için ciddi riskleri vardır, robotlarımızı geliştirirken bunları fazlasıyla göz önünde bulunduruyoruz ve tasarımlarımızda kullanım kolaylığını ön planda tutuyoruz. Örneğin bizim robotlarla çalışma yapılırken görevli çatı üzerinde sürekli dolaşmak zorunda kalmıyor hatta riskli bölgelere hiç gitmek zorunda değil, robotu uzaktan kumanda ile kolaylıkla kullanabilir. Panel boşluklarında bile robot kendisi hareket edebiliyor ve boşluklar üzerinden geçebiliyor, robotu kaldır indir yapmak zorunda da değil, bu avantajlar kullanıcıyı yormadan ve riskli bölgelere gitmeden temizlik yapmasını sağlıyor. Burada daha önce de belirttiğim gibi İSG’ye uygun hareket edildiği için hem insan güvenliği en yüksek seviyeye çıkıyor hem de panellere minimum temas edilmesini sağlayarak panel güvenliğini sağlıyoruz.
Yatırımcı açısından düşündüğünüz zaman ürünün maliyeti ve elde ettiği avantajları hakkında bilgi verebilir misiniz?
Yatırımcı sonuçta para kazanmak için bir yatırım yapıyor ve yaptığı yatırımın karşılığını da en kısa sürede almak ister. Doğal olarak ancak göz önünde bulundurulması gereken en önemli konulardan biri, GES yatırımları ortalama kendini 4-6 yılda amorti ederken temizlik yapılmadığında bu çok uzun zamanlara uzayabiliyor, temizlik yapıldığında ise zaten kazanılan enerji ile robotlarımız kendini 3-6 ayda amorti edebiliyor. Yani robot ek bir maliyet olmadan sadece kazandırdıkları ile kendi parasını çıkarmış oluyor. Diğer bahsettiğim İSG, panel güvenliği gibi konularda ise robotlarımızın kullanıcılarına saymakla bitiremeyeceğim çok fazla avantaj kazandırmaktadır.
Temizlik robotlarının güneş enerji santrallerine verimliliğine etkisi nedir? Enerji kayıplarının ne kadar önüne geçiyor?
Temizliğin ve özellikle doğru temizlik robotlarının kullanılması panel temizliği için çok önemlidir. Çünkü doğru ekipman kullanımı enerji kayıplarını azaltırken uygun olmayan ekipmanlar kullanmak panele ciddi zararlar verebilir. Panelde kuş pisliklerine veya tozlanmalara karşı önlem alınmazsa hotspot dediğimiz sıcak bölgeler oluşmaktadır. Bu paneller seri bağlı oldukları için aynı stringe bağlı bütün panellerin verimliliklerinin düşmesine sebep olmaktadır. Tüm bunlar panel verimliliğini düşüren etkenlerdir, panel temizliği ve doğru ekipman kullanımı bu nedenle çok önemlidir.
Ürün geliştirme süreçlerini anlatabilir misiniz?
Ar-Ge birimimiz ürün geliştirirken öncelikle sahanın ihtiyaçları ve panellerin zarar görmeden temizlik yapılabileceği toleransları göz önünde bulundurarak tasarım yapıyor. Bu tasarımları ise hayata uygularken her aşamada kapsamlı testlerden geçiriyoruz. Ürünlerimiz tüm testleri geçtikten ve temizlik yaparken hem sağlam panellerde hem de mikro çatlaklı panele hiç zarar vermeyecek sıfır hata seviyesine gelirse üretime geçiyoruz.
Referanslarınız hakkında bilgi verebilir misiniz? Yeni dönemde referanslarınızı artırmaya yönelik nasıl bir strateji ile hareket edeceksiniz?
Ürünlerimiz şu anda ülkemizde pazar lideri konumundadır, kaliteyi benimseyen teknik satınalması güçlü tüm firmalar neredeyse bizi tercih ediyor. Örnek verecek olursak Avrupa’nın en büyük çatı GES projesi olan Tosyalı Holding’de 33 adet, Sanko Holding’de 6 adet robotumuz bulunmaktadır. Yine İşbir Sentetik, panel üreticilerinden CW Enerji, HSA Enerji ve birçok EPC firması bizim ürünleri tercih etmekte ve önermektedirler. Yeni dönemde de kalitemizden ödün vermeden bu sektöre katacağımız yenilikler ve katma değerli ürünlerle pazarımızı büyütmeyi ve yeni müşteriler kazanmayı hedefliyoruz.
İhracata yönelik hedefleriniz nelerdir? Hedeflediğiniz yurt dışı pazarları var mı?
Almanya, Fransa, İspanya, Bulgaristan, İsrail, Nijerya, Etiyopya, Vietnam… İhracat yaptığımız ülkeler, bu yıl bu ülkelere yenilerini eklemeyi, yıl sonu yatırımlarımızla önümüzdeki yıl ise 20 kadar ülkeye kapsamlı satış ve dağıtım organizasyonu kurmayı hedefliyoruz. Bizim ihracattaki kastımız lokal gidip birkaç tane robot satmak değil, gittiğimiz pazarda satış sonrası hizmetine kadar kapsamlı satış organizasyonları kurmak ve pazarda kalıcı hale gelmek. Nihai ihracat hedefimiz ise Robsys’i global bir marka haline getirmektir.
GES temizliği konusu rekabetin yoğun yaşandığı bir alan mı? Özellikle yurt dışında bu alanda gelişen teknolojileri değerlendirebilir misiniz?
GES temizliği konusu yeni gelişen bir sektör olduğundan aşırı bir rekabet olduğunu söyleyemem ancak yeni aktörlerin girmeye başladığını bizde öğreniyoruz ama burada şunu belirtmem gerekiyor; ülkemizde özellikle firmalarımız kopyalama yöntemini tercih ediyor, bunun yerine inovatif ürünler geliştirmeye yönelseler daha iyi ürünler ortaya çıkacak ve daha kaliteli bir rekabet anlayışı olacaktır. Globalde ise benzer rakiplerimiz olsa da teknik ve fonksiyonel üstünlükleri bakımından en iyisinin bizim robotlarımız olduğunu söyleyebilirim.
Güneş panellerinde yaşanan teknolojik gelişmeler sizin ürün geliştirme sürecinizi etkiliyor mu?
Ürün geliştirme tabii ki pazar ihtiyaçlarına göre yapılıyor. İster istemez ürün geliştirme süreçlerini de etkiliyor, örneğin yeni nesil paneller daha büyük ebatlarda üretiliyor, bizde bu paneller zarar görmesin diye ağırlık optimizasyonlarımızı yeni panellere göre yapıyoruz, daha hafif robotlar geliştiriyoruz. Bu yönleriyle ister istemez teknolojik gelişmeler ürün geliştirmemizi etkiliyor.
Üretim yeriniz nerede bulunuyor? Üretim miktarınızı artırmaya yönelik yatırımlarınız olacak mı?
İstanbul – Ataşehir’de bulunan Ferhatpaşa mahallesinde Dudullu OSB bölgesinde faaliyet gösteriyoruz. Firmamız gerek ciro bakımından gerekse çalışan ve fiziki alanları bakımından önceki yıla oranla 4 katı büyüdü. Yıllık 600 robot üretim kapasitemizi yıl sonunda yapmayı planladığımız yeni fabrika yatırımımız ile 3 katına çıkarmayı hedefliyoruz. Bunun yanında geçen yıldan bu yana çalışan sayımızda ciddi bir artış oldu. Bu yılki hedefimiz de bu büyümeyi aynen devam ettirmek, ülkemiz için üretim, istihdam ve ihracata katkılar sunmaya devam etmek.
