İstanbul Fuar Merkezi’nde bu yıl 8. Kez düzenlenen Robot Yatırımları Zirvesi çeşitli panellere de ev sahipliği yaptı. Bu panellerden biri de İstanbul Gedik Üniversitesi Mekatronik Bölüm Başkanı Doç. Dr. Savaş Dilibal’ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen “Mühendislik Öğrencilerinin Robotik Alanlarda İş Bulabilme Olanakları” başlıklı paneldi. Panele farklı üniversitelerin mühendislik fakültelerinden panelist olarak katılan Doç. Dr. Hüseyin Üvet (YTÜ), Doç. Dr. Erkan Dursun (Marmara Üniversitesi), Dr. Cengiz Deniz (Kocaeli Sağlık ve Teknoloji Üniversitesi) ve Dr. Evren Dağlarlı (İTÜ) konu ile ilgili görüş ve önerilerini aktardı.
ROBOTİK SİSTEMLERİ ÖĞRENMEK İÇİN STAJ YAPMAK ÖNEMLİ
Panelin açılış konuşmasında, Doç. Dr. Savaş Dilibal mühendislik öğrencileri için robotik alanların, alt sistemlerdeki teknolojik gelişmelerle birlikte her geçen gün daha da önem kazandığını belirtti. Robotik sistemlerin başta Mekatronik Mühendisliği, Makine, Elektrik/Elektronik, Bilgisayar ve Yazılım Mühendisliği bölümleri olmak üzere her mühendislik disiplininde bir karşılığının bulunduğu geniş bir yelpazeye sahip olduğunu belirten Doç. Dr. Dilibal, robot entegrasyon ve otomasyon firmalarında staj yapılması ve yarı zamanlı çalışılmasının, öğrenciler için sahadaki robotik sistem uygulamalarını öğrenmeleri açısından oldukça değerli olduğunu vurguladı. Robotik alanda yürütülen üniversite-sanayi iş birliği projelerinin öğrencilerin istihdamında, araştırma yeteneklerinin geliştirilmesinde ve lisansüstü eğitimlerinde etkin rol oynadığını belirtti. Doç. Dr. Savaş Dilibal, yürütücülüğünü yaptığı İstanbul Gedik Üniversitesi - Gedik Kaynak iş birliğinde tamamlanan TÜBİTAK TEYDEB 1505 “Bimetal malzemelerin özlü/masif tel beslemeli robotik ark kaynağı ile eklemeli imalat sisteminin geliştirilmesi” başlıklı projede, iki yüksek lisans ve bir doktora öğrencisinin bursiyer olarak çalıştığını bildirdi.
Robotik sektöründe son dönem eğilimleri üzerinde konuşan Doç. Dr. Erkan Dursun, Uluslararası Robot Federasyonunun açıkladığı raporlara da dayanarak, robot sektörünün ve akademinin 5 farklı alanda çalışmaları yoğunlaştırdığını belirtti. Bu konu başlıklarının; robotikte enerji verimliği, esneklik, kullanım kolaylığı, yapay zeka ve geri dönüşüm/bakım olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Erkan Dursun özellikle artan enerji maliyetleri ile birlikte geleneksel montaj hatlarına göre daha az enerji ile daha verimli iş gücü sağlayacak olan robot teknolojilerinin önümüzdeki yıllarda daha çok talep edileceğini belirtti. Güç sistemlerinde kullanılan robotlar üzerine gelen bir soruda Doç. Dr. Erkan Dursun, mevcut enerjinin verimli bir şekilde üretilmesi, iletilmesi, dağıtılması ve tüketilmesinin günümüz toplumlarının en önemli sorunlarından birisi olduğunun altını çizdi.
SOSYAL ROBOTLARDAN ÖRNEKLER SUNULDU
Dr. Evren Dağlarlı robot teknolojileri ile ilgili alanlarda çalışmak isteyen mühendislik öğrencilerine yapay zekanın daha etkin biçimde kullanımına ihtiyaç duyan sosyal robotlardan ve bunların sektörel örneklerinden bahsetti. Bu robotların günümüzdeki tekrarlamalı, deterministik görevler içeren mevcut robotik uygulamalarının ötesinde, gelecekte insanla daha yoğun sosyal etkileşim kurabilecek bir tür yardımcı, kişisel asistanlar haline geleceğini vurguladı. Buna giden süreçte, büyük dil modellerinin (LLM) de desteği ile standart yapay zeka modellerinin evrilerek insan beyin fonksiyonlarından ilham alan, yapay bilinç gibi kişilik benzetimine benzer modeller barındıran, duygu, dikkat, farkındalık, niyet kestirimi, bilişsel algı, anısal/birleştirici bellek ve meta-planlama yetenekleri sergileyebilecek bilişsel yapay zeka mimarilerinin gelişiminin büyük rol oynayacağından söz etti. Henüz bu alanların dünyada ve ülkemizde sektörel robot teknolojileri pazar payının geride kalmasına rağmen bu bağlamda Dr. Dağlarlı İTÜ Arı Teknokentte, yapay zeka, makine öğrenmesi, ve robotik alanlarında faaliyet gösteren bir tekno girişim start-up’ı olarak, Tübitak’ın yatırım desteği ve ortaklığı ile PiXel Cybernetics Bilişim Teknolojileri A.Ş. firmasını kurmuş olduğunu ifade etti.
HER BİR ROBOTİK ALANI İÇİN İMKANLARI KONUŞULDU
Dr. Cengiz Deniz, robot endüstrisini ve ekosistemi konusunda bir çerçeve çizerek mühendislik öğrencilerinin bu ekosistemde olası iş fırsatları konusunda geniş bir değerlendirmelerde bulundu. Robotların genel olarak 4 ana kategoride olmak üzere toplam 14 farklı alt kategori için farklı disiplinler ve uzmanlıklar barındırdığına dikkat çeken Dr. Deniz, her bir robotik disiplini için ciddi iş imkânlarının olacağını belirti. Yakın gelecekte yaşayacağımız 5. Sanayi Devrimi ile yeni bir çağın başlayacağını ve bunun robotik çağ olacağına atıfta bulunarak, robotik çağa geçiş ile beraber üretimden sağlığa eğitimden sosyal hayata kadar pek çok alanda robotik süreçlerin yoğunlaşmasını beklediğini ve bu durumun mühendislik alanında radikal istihdam imkânı yaratacağını vurguladı.
Dr. Hüseyin Üvet, robotik teknolojilerin eğitim sektöründe nasıl bir dönüşüm yarattığına odaklanarak konuşmasını gerçekleştirdi. Yıldız Teknik Üniversitesi'ndeki deneyimlerine dayanarak, robotik ve otomasyon sistemlerinin mühendislik eğitiminde giderek daha fazla entegre edildiğini ve bu entegrasyonun öğrencilerin problem çözme, yenilikçi düşünme ve teknolojik adaptasyon yeteneklerini geliştirdiğini vurguladı. Ayrıca, robotik laboratuvarlarının ve sanal gerçeklik uygulamalarının öğrencilere pratik deneyimler sunarak onları gerçek dünya sorunlarına çözüm bulmada daha yetkin hale getirdiğini belirtti. Dr. Üvet, bu teknolojik gelişmelerin mühendislik eğitimini nasıl dönüştürdüğüne ve öğrencilerin iş piyasasına daha donanımlı girmelerine olanak tanıdığına dikkat çekti.
Panelistler ayrıca panelin sonunda dinleyicilerle yapılan soru/cevap kısmında Türkiye’de ve dünyada birçok endüstriyel alanda robot teknolojilerinin gelişimi ve mekatronik sistemlerdeki önemi ile ilgili görüşlerini katılımcılarla paylaştı.