Almanya merkezli sismik koruma cihazları üreticisi Maurer Yapısal Koruma Siştemleri, sürekli gelişme hedefiyle 1999 yılında İzmir Torbalı'da faaliyetlerine başladı. Bugün itibariyle 15 bin m²'lik kapalı alanda 120 çalışanı ile büyümeye devam eden firma, 2023 yılı itibariyle Türkiye'deki en yüksek kapasiteli test merkezini kurdu. Böylece yüksek deplasmanlardaki sismik izolatörlerin testlerini Türkiye'de yapmaya başladı. ST Endüstri Radyo'da "Depreme Dayanıklı Binalar" programına konuk olan Maurer Yapısal Koruma Siştemleri Dış Montaj Sorumlusu İnş. Müh. Bilal Karaduman, deprem izloasyon sistemleri ile ilgili sorularımızı yanıtladı...
Deprem Yönetmeliğine göre projelendirilen binalar depreme karşı güvenli değil mi? Neden deprem izolatörlerine ihtiyaç duyuyoruz?
Deprem Yönetmeliği, binaların depreme karşı güvenli bir şekilde inşa edilmesi ve projelendirilmesi için belirli standartları ve kuralları içeren bir yönetmeliktir. Bu yönetmelik, binaların belli bir deprem yükünü taşıyabilecek şekilde tasarlanmasını ve inşa edilmesini sağlar. Ancak, deprem yönetmeliğine uygun şekilde projelendirilen binalar bile büyük depremlere karşı tam anlamıyla güvende değildir. İşte bu nedenle deprem izolatörleri gibi ek önlemlere ihtiyaç duyular.
1. Zemin Hareketleri: Büyük depremlerde zemin hareketleri oldukça şiddetli olabilir. Binalar bu zemin hareketlerine dayanıklı olacak şekilde tasarlanır, ancak bazen bu zemin hareketlerini tamamen absorbe etmek çok zor olabilir.
2. Bina Esnekliği: Deprem sırasında binaların esnekliği, hasarı azaltabilir. Ancak, geleneksel binaların bu esneklikleri sınırlıdır.
3. Deprem İzolatörleri: Deprem izolatörleri, binaları zemin hareketlerinden izole eden cihazlardır. Bu cihazlar, deprem sırasında binanın titreşimlerini azaltarak binaların daha güvenli olmasını sağlar. Genellikle elestomerik rulmanlar, yüzeysel sürtünme izolatörleri veya sıvı damperler gibi farklı tiplerde gelirler.
Deprem izolatörleri, büyük depremlerde binanın hasar görmesini önler ve can kaybını azaltır. Bu nedenle, özellikle deprem riski yüksek bölgelerde, yüksek binalar, köprüler ve diğer kritik altyapı projeleri için deprem izolatörlerinin kullanılması önerilir. Deprem izolatörleri, binanın üst yapısını zemin harektlerinden izole ederek, binanın daha güvenli ve sürdürülebilir olmasını sağlar.
Sonuç olarak, Deprem Yönetmeliği binaları depreme karşı güvenli bir şekilde inşa edilmesini sağlasa da, deprem izolatörleri gibi ek önlemler, büyük depremlerde binanın daha iyi bir şekilde korunmasına yardımcı olur ve insan hayatını kurtarabilir.
Hangi binalara deprem izolasyonu uygulanmalı?
Deprem izolasyonu genellikle büyük ve kritik yapılar için önerilir. Bu tür yapılar, depremlerde olası büyük hasarları ve can kayıplarını önlemek veya minimize etmek için deprem izolasyon sistemleri ile donatılabilir.
İşte deprem izolasyonunun uygulanması gereken bina türleri:
1. Yüksek Binalar: Yüksek katlı binalar, deprem izolasyonu ile daha güvenli getirilebilir. Bu, büyük şehirlerde bulunan gökdelenler gibi yüksek binalar için özellikle önemlidir.
2. Köprüler ve Viyadükler: Köprüler ve viyadükler, deprem izolasyon sistemleri ile donatılarak, deprem sırasında stabiliteyi korumak ve trafiğin akışını sürdürmek için tasarlanabilir.
3. Hastaneler: Hastaneler, depremlerde kesintisiz sağlık hizmeti sunmaları gerektiğinden, deprem izolasyon sistmeleri ile donatılabilir.
4. Okullar: Okullar, depremlerde öğrenci ve personelin güvenliğini sağlamak amacıyla deprem izolasyon sitemleri ile inşa edilebilir.
5. Acil Durum Merkezleri: Acil durum merkezleri, felaket durumlarında toplumun ihtiyaçlarına hızla cevap verebilmeleri için deprem izolasyonu ile güçlendirilebilirler.
6. Tarihi ve Kültürel Miraslar: Özellikle tarihi ve kültürel öneme sahip binalar, deprem izolasyonu ile koruma altına alınabilirler. Böylece değerli miraslar uzun vadede korunabilir.
7. Endüstriyel Tesisler: Bazı endüstriyel tesislerde deprem izolasyonu, üretim süreçlerinin kesintisiz devam etmesini sağlamak için kullanılır.
Deprem izolasyonu, bu tür kritik altyapıları ve binaları depreme karşı dayanıklı hale getirir ve can kaybını ve maddi hasarı azaltabilir. Ancak deprem izolasyonu, maliyetli bir teknoloji olabilir ve her bina için gerekli olmayabilir. Bu nedenle, her proje için ayrıntılı sismik analizi yapılmalı ve mühendislik değerlendirmeleri yapılmalıdır. Binaların yerel yerel deprem riski ve kullanım amacına göre deprem izolasyonu gerekip gerekmediği belirlenmelidir.
Hangi deprem izolatörünü tercih etmeliyiz? Hangisi daha iyi?
Deprem izolasyon sistemleri farklı tiplerde gelir ve hangi türünün tercih edilmesi gerektiği projenin özel gereksinimlerine, bina tipine ve bütçesine bağlıdır. İdel deprem izolatörünü seçerken aşağıdaki faktörleri göz önünde bulundurmamız önemlidir:
1. Projenin Özellikleri: Hangi tür bina veya yapının inşa edildiği önemlidir. Örneğin, yüksek binalar, köprüler, endüstriyel tesisler ve kültürel miraslar farklı ihtiyaçlara sahiptir ve farklı tipte deprem izolatörleri gerektirebilir.
2. Bütçe: Deprem izolasyon sistemleri, maliyetli olabilir. Bu nedenle, projenizin bütçesini dikkate almanız önemlidir. Daha pahalı deprem izolasyon sistemleri genellikle daha fazla koruma sağlar; ancak bütçe kısıtlamaları nedeniyle daha ekonomik seçeneklere yönelebilirsiniz.
3. Deprem Tehlikesi: Projenin bulunduğu bölgenin deprem tehlikesi göz önüne alınmalıdır. Daha yüksek deprem tehlikesi olan bölgelerde, daha etkili ve maliyetli deprem izolasyon sistemleri tercih edilmelidir.
4. İhtiyaç Düzeyi: Projenin özelliğine bağlı olarak, sadece yapısal hasarı azaltmak isteyebilirsiniz veya binanın hızla işlevini sürdürmesini sağlamak için daha fazla izolasyon isteyebilirsiniz.
5. Bakım ve Onarım Kolaylığı: Bazı deprem izolasyon sistemleri daha az bakım gerektirirken, diğerleri daha düzenli bakım gerektirebilir. Bakım ve onarım maliyetleri de göz önüne alınmalıdır.
6. Deneyim ve Uzmanlık: Deprem izolasyon sistemlerinin tasarımı ve kurulumu, deneyimli ve uzman mühendisler tarafından yapılmalıdır. Bu nedenle, projenizin uzmanlığına uygun bir deprem izolasyon sistemi seçmek önemlidir.
Genel olarak, yaygın kullanılan deprem izolasyon sistemleri arasında elastomerik rulmanlar, yüzeysel sürtünme izolatörleri ve sıvı damperler bulunmaktadır. Hangi türün tercih edilmesi gerektiği, projenin özel ihtiyaçlarına bağlıdır. Projeyi yürüten mühendisler ve tasarımcılar, en uygun seçeneği belirlemek için yerel yönergeleri ve standartları göz önünde bulundurmalıdır. Ayrıca, deprem izolasyon sistemi seçimi, bina performansı, maliyet ve güvenlik arasında bir denge oluşturmayı gerektirir. Bu nedenle, her projeye özel bir değerlendirme ve mühendislik analizi gerektirir.
Deprem izolasyonu sadece yeni binalarda mı uygulanabiliyor?
Hayır, deprem izolasyonu sadece yeni binalarda değil, aynı zamanda mevcut binalarda da uygulanabilir.
Mevcut binalarda deprem izolasyonu uygulanırken bazı zorluklar ve kısıtlamalar olabilir:
1.Mekânsal Kısıtlamalar: Mevcut binaların fiziksel yapısı, deprem izolasyonu sistemi için uygun olmayabilir veya bu sistemlerin entegrasyonu zor olabilir.
2. Maliyet: Mevcut binalara deprem izolasyonu uygulamak, yeni bir binaya kıyasla daha maliyetli olabilir.
3. Tasarım ve Mühendislik: Mevcut bir binaya deprem izolasyonu uygularken, tasarım ve mühendislik açısından özel bir dikkat gerekebilir. Bina zaten inşa edilmiş olduğu için ek tasarım zorlukları ortaya çıkabilir.
4. İşçilik ve Süreç: Mevcut bir binaya deprem izolasyonu eklemek, inşaat sırasında mevcut kulanıcıların veya işletmelerin rahatsız edilmemesi için dikkatli bir planlama ve iş birliği gerektiri.
Ancak bu zorluklara rağmen, mevcut binalara deprem izolasyonu uygulamak, depreme karşı dayanıklılığını arttırmak ve binanın daha güvenli hale gelmesimi sağlamak için önemli bir adımdır. Özellikle tarihi ve kültürel öneme sahip binalar, hastaneler, okullar ve diğer kritik altyapılar için bu tür güçlendirme önlemleri önemlidir. Bu nedenle, mevcut binalara deprem izolasyonu uygulanması, depreme karşı toplumun daha iyi bir şekilde korunmasına yardımcı olabilir.
