ST Endüstri Radyo'da yayınlanan "Depreme Dayanıklı Binalar" programına konuk olan Arkhe Statik Tasarım ve Mühendislik Kurucu Ortağı, İnşaat Mühendisi Duygu Yıldırım, yapısal tasarımın ve statik hesaplamaların projelerdeki kritik rolüne dair önemli açıklamalarda bulundu. Yıldırım, yapısal tasarımın aslında mimari tasarımla başladığını ve mühendislik sürecinin en başından itibaren mimarlarla koordineli şekilde yürütülmesi gerektiğini vurguladı.
Türkiye’de genellikle mimari kurgunun ardından statik sistemlerin şekillendirildiğini belirten Yıldırım, ideal süreçte yapının taşıyıcı sistem kararlarının mimar ve mühendis tarafından birlikte alınmasının daha doğru olduğunu ifade etti. Bir yapının güvenli ve dayanıklı olması için statik hesapların büyük bir titizlikle yapılması gerektiğini söyleyen Yıldırım, yapının maruz kalabileceği tüm yükler, deprem etkileri ve olası dış etkenlerin hesaba katılması gerektiğini belirtti. Yapının yaşam süresi boyunca karşılaşabileceği deprem, yangın ve diğer olumsuz koşullara karşı dirençli olması için bu hesapların büyük önem taşıdığını vurguladı.
Malzeme Seçimi ve Deprem Dayanımı
Programın ilerleyen bölümlerinde malzeme seçiminin yapının statik performansı üzerindeki etkilerine değinen Yıldırım, kullanılan yapı malzemelerinin yapıya adeta bir kimlik kazandırdığını söyledi. Betonarme, çelik, ahşap veya prekast gibi farklı malzemelerin yapının kullanım amacına uygun olarak belirlenmesi gerektiğini belirtti. Örneğin, geniş açıklıklı endüstriyel yapılarda çelik veya prekast sistemlerin tercih edilmesi gerektiğini ifade etti.
Betonarme yapılarda betonun basınç dayanımının yüksek olduğunu, ancak çekme dayanımının zayıf olması nedeniyle donatı çeliği ile desteklenmesi gerektiğini anlatan Yıldırım, doğru malzeme seçimi yapılmadan gerçekleştirilen statik hesapların yapı güvenliği açısından ciddi riskler taşıyacağını belirtti.
Fay Hatlarına Yakın Bölgelerde Statik Tasarımın Önemi
Deprem mühendisliğinin tasarım sürecinin temelinde yer aldığını belirten Yıldırım, fay hatlarına yakın bölgelerde yapı tasarımının özel hesaplamalar ve kriterlerle yapılması gerektiğini söyledi. Deprem yönetmeliklerinin belirlediği tasarım parametrelerinin yanı sıra, yakın saha etkileri gibi spesifik faktörlerin de göz önünde bulundurulması gerektiğini ifade etti.
Yakın saha etkilerinin özellikle yapının doğal titreşim periyodu ile etkileşime girerek farklı dinamik tepkilere yol açabileceğini belirten Yıldırım, yüksek katlı ve kısa katlı yapıların bu etkileri farklı şekilde deneyimlediğini dile getirdi. Bu nedenle, yapı tasarımında sadece yüksekliği değil, bulunduğu bölgedeki zemin özelliklerini ve beklenen sismik etkileri de dikkate almak gerektiğini söyledi. Son olarak, yanlış kurgulanan bir taşıyıcı sistemin üzerine ne kadar malzeme eklenirse eklensin, yapının güvenli hale gelmeyeceğini belirten Yıldırım, bu noktada doğru mühendislik hesaplarının ve tecrübeli uzmanlarla çalışmanın hayati önem taşıdığını vurguladı.
