GKMC’nin yapısal güçlendirme için sunduğu MaSTER FRAME® metodu harici betonarme çerçeveler ile yapıyı dışarıdan güçlendirmeye olanak veriyor. MaSTER FRAME® metodu için özel olarak geliştirilmiş olan inovatif MaSTER Disk-Ankraj® ise bu harici çerçevelerin mevcut yapıya güvenle bağlantısını sağlayarak, binaları dışarıdan güçlendirmeyi mümkün kılıyor.
MaSTER Disk-Ankraj® çeşitli güçlendirme elemanlarının (özellikle sönümleyiciler) yapıya bağlantısında güvenli ve ekonomik bir bağlantı sağlaması sebebi ile, MaSTER FRAME® Metodu dışında da oldukça yaygın bir şekilde kullanılıyor.
Taner Bey “Deprem Güçlendirme” dosya konumuz kapsamında sorularımıza şu yanıtları verdi:
GKMC İnşaat ve Danışmanlık A.Ş. Genel Müdürü Taner Atıcı
GKMC İnşaat ve Danışmanlık A.Ş.’nin kuruluş hikayesinden kısaca bahseder misiniz?
Türkiye’de yapısal güçlendirme sektöründe tek Japon ortaklı inşaat firması olan GKMC İnşaat ve Danışmanlık A. Ş., Yönetim Kurulu Başkanı Ergül Hacım’ın yoğun çabaları sonucu, köklü Türk ve Japon inşaat firmasının eşit ortaklığı ile 2014 yılında kuruldu. GKMC’nin ana kuruluş amacı, Japonya’daki ileri yapı teknolojilerini, gerektiğinde Japon finansman gücünü de kullanarak, Türk inşaat sektörüne kazandırmak olarak özetlenebilir.
GKMC bu kuruluş hedefi doğrultusunda, Japon hissedarı Maeda Corporation’ın Japonya’da geliştirdiği inşaat teknolojilerini ve Japonya’daki engin uygulama deneyimini deprem ülkesi olan Türkiye’ye taşımayı amaçlıyor. Deprem odaklı inovatif yapı teknolojileri ile ülkemizin önemli bir sosyal sorununa alternatif çözümler getirmeyi amaçlıyoruz.
Belirlemiş olduğu hedefler doğrultusunda, Japon ortağımızın yapısal güçlendirme alanında geliştirdiği inovatif çözümleri transfer edip yerelleştirerek, Japonya gibi bir deprem ülkesi olan Türkiye’de bu yenilikçi çözümleri uygulamaya başlamış olup, daha fazla yaygınlaştırmak için çaba harcıyoruz.
GKMC İnşaat ve Danışmanlık A. Ş., Japonya'da geliştirilmiş yenilikçi yöntemler ile binaların depreme karşı güçlendirilmesi için ne tür alternatif çözümler sunuyor? MaSTER FRAME® Metodu ve MaSTER Disk-Ankraj® hakkında neler söylemek istersiniz?
Japonya, depreme dayanıklı yapı teknolojilerinde ve yenilikçi yapısal güçlendirme çözümlerinde eşsiz deneyime sahip bir ülke. Ülkemizde de ciddi deneyime sahip mühendislik firmaları ve akademisyenler mevcut, ancak Japonya yola çok erken çıktığı için bilgi birikimi (know-how) oldukça fazla, Türkiye ise yenilikçi çözümlerde yola yeni çıkmış durumda. Dolayısı ile ülkemizin Japonya’nın deneyimlerinden mutlaka yararlanmasını ve ciddi bir teknolojik iş birliği yapması gerektiğini düşünüyorum. Bu teknolojik iş birliğini gerçekleştirmiş ilk firmalardan biri olarak, yapısal güçlendirme alanında iki yenilikçi ürünümüz ile iki farklı çözüm sunmaktayız.
Birinci çözümümüz, MaSTER FRAME® olarak adlandırdığımız bir harici güçlendirme yöntemi. Japon ortağımız Maeda Corporation tarafından ortaklaşa geliştirilmiş olan MaSTER FRAME® Metodu (Maeda, Sanko, Toyo Exterior Retrofit), harici betonarme çerçeveler ile yapıyı dışarıdan güçlendirmeye olanak veren yenilikçi bir güçlendirme çözümüdür.
Bu metot 3 Japon firma ve Tokyo Üniversitesi TTO işbirliği ile geliştirildi. Kısaca, betonarme yapılarda, yapının kullanımı devam ederken, yapının taşıyıcı sistemine harici betonarme çerçeveler ekleyerek mevcut yapının depreme karşı güçlendirilmesi metodudur. Bu metodun en önemli özelliği ve avantajı, yapıyı boşaltmadan, yapının kullanımı devam ederken güçlendirmeye olanak vermesi ve ekonomik bir çözüm olmasıdır.
Diğer bir ifade ile, uygun yapılarda, mülk sahipleri binanın içinde yaşarken veya binayı kullanırken sadece dışarıdan müdahale ile bu metoda uygun yapılar güçlendirilebilmektedir.
İkinci çözümümüz MaSTER Disk-Ankraj® olarak adlandırdığımız, düşük mukavemetli betonlarda dahi güvenli bir bağlantı sağlayan, oldukça yüksek kesme mukavemetine sahip bir kimyasal ankrajdır. MaSTER FRAME metodu için uzun çalışmalar sonucunda geliştirilmiş, özel bir art-montaj tip (post-install) kimyasal ankraj (dübel) olup, MaSTER FRAME®’in kilit bir malzemesi. Aslında asıl inovasyon, bu özel disk şekilli kimyasal ankrajdır diyebiliriz. MaSTER Disk-Ankraj®’ın görevi, yapıya dışarıdan eklediğimiz betonarme çerçeveyi, mevcut yapının taşıyıcı sistemine bağlamak ve birlikte hareket etmesini sağlamak, yapıya gelen deprem yükünü dışarıdan eklenen betonarme çerçeveye etkin bir şekilde aktarmak.
Ancak Disk-Ankrajımız, düşük mukavemetli betonlarda dahi yüksek kesme mukavemeti sayesinde, bu harici çerçeve ile güçlendirme metodu dışında, çeşitli güçlendirme elemanlarının mevcut yapıya montajında bağlantı elemanı olarak da tercih edilir hale geldi. Bunu biraz açarsak, yapıları güçlendirmek için kullanılan, enerji sönümleyiciler, burkulması önlenmiş çelik çaprazlar gibi güçlendirme elemanlarının, yapının taşıyıcı sistemine montajında (bağlanmasında) da kullanılmakta.
MaSTER Disk-Ankraj®’ın en büyük avantajı, daha az ankraj uygulamasına olanak vermesi, yapının taşıyıcı sistemine minimum hasar vermesi, çalışma prensibi sebebi ile daha güvenli bağlantı olanağı sağlaması olarak sıralanabilir. Ancak bunlara ilave olarak, konvansiyonel ankrajlara kıyasla toplam uygulama maliyetinin birçok projede daha düşük olmasını en büyük avantaj olarak vurgulamak isterim.
Japonya'daki ileri yapısal güçlendirme teknolojilerini hangi yapı (betonarme-yığma tarihi yapılar veya zemin) türlerinde uygulayabiliyorsunuz? Bilgi verir misiniz?
MaSTER FRAME® metodu; okul, hastane, konut, ofis gibi betonarme yapılar, 8-10 kata kadar olan düzenli yapılarda uygulanabilmekte. Ayrıca diğer yenilikçi yöntemlerle birlikte (hibrid) kullanıma uygun bir metottur. MaSTER FRAME® yığma ve tarihi yapılar için uygun bir yöntem olmadığı için, bu tür yapılar kapsam dışında. MaSTER Disk-Ankraj® ise, güçlendirme elemanlarının yapının taşıyıcı sistemine bağlantısında da kullanılmakta olup, sönümleyiciler gibi güçlendirme elemanlarının kullanılabileceği her türlü yapılarda uygulanabilir.
2024 yılı Disk-Ankraj’ın yaygınlaştığı, birçok proje müellifi tarafında bir çözüm olarak tercih edildiği bir sene oldu. 2024 yılında 40’ın üzerinde güçlendirme projesinde Disk-Ankraj’ımız bir çözüm olarak tercih edildi. 2024 yılında bu projelerden 7’sinin uygulaması tamamlandı. 2025 yılında 15 güçlendirme projesinde uygulamayı tamamlamayı hedefliyoruz. Yenilikçi çözümlere, dolayısı ile metot ve ürünümüze talep gün geçtikçe artıyor.
2024 başına yılına kadar Disk-Ankraj sadece güçlendirme elemanlarının (çeşitli sönümleyicilerin) bağlantısında kullanılıyordu. 2024 yılında Disk-Ankraj, çatı diyaframı oluşturmak için kullanılan çelik halatların bağlantısı, dilatasyon birleştirme, mantolama gibi farklı güçlendirme uygulamalarında da tercih edilmeye başlandı.
Maliyet açısından bu belirgin avantajı sağlamasında en büyük etken, Disk-Ankraj’ların Türkiye’de üretilmesidir. Türkiye’de tamamlanan uygulamalardaki ankrajların tamamı Türkiye’de üretilmiştir.
2024 yılında tamamladığımız projelerde bir maliyet çalışması gerçekleştirdik ve bu projelerin büyük çoğunluğunda, yukarıdaki avantajlara ek olarak, konvansiyonel ankrajlara göre maliyet-etkin bir çözüm olduğunu teyit ettik.
Güçlendirme çalışmaları yürütürken GKMC İnşaat ve Danışmanlık A.Ş.’yi diğer güçlendirme yapan şirketlerden ayıran belirgin özelliğiniz nedir?
Bizleri diğer değerli firmalardan ayıran en büyük özellik, bu sektörde faaliyet gösteren tek Japon ortaklı firma olmamız ve deprem konusunda engin deneyimi olan Japon ortağımızın desteği ile yenilikçi çözümler sunmamız. Bunun dışında konvansiyonel güçlendirme yöntemlerine değil, yenilikçi, ileri yapısal güçlendirme yöntemlerine odaklanmış bir firma olmamız bizleri diğer firmalardan ayrıştıran bir özellik diyebiliriz.
GKMC İnşaat ve Danışmanlık A.Ş.’nin güçlendirme dayanımı yüksek ürünleri için yürüttüğü Ar-Ge çalışmaları hakkında bilgi verir misiniz?
Japonya’da geliştirilmiş bu iki çözümün Türkiye’deki mevzuatlara ve mevzuatların talep ettiği belgeler için çok ciddi yerelleştirme çalışmaları gerçekleştirildi. Bu iki inovatif çözümün, İTÜ-EEDMI, İTÜ-NOVA ve JICA (Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı) katkı ve iş birliği ile hem akademik çalışmaları hem de oldukça kapsamlı performans testleri ülkemizde gerçekleştirilerek yerelleştirme çalışmaları tamamlandı.
• JICA desteği ile İTÜ bünyesinde akademik çalışma grubu ile metot analiz edildi.
• İTÜ bünyesinde Disk-Ankraj’ın düşük mukavemetli betonlarda kesme ve çekme mukavemet testleri tamamlandı.
• TSE laboratuvarlarında yangın direnç deneyleri gerçekleştirildi.
• İTÜ akademisyenleri tarafından TBDY- 2018 ile uyumlu Tasarım Kılavuzu hazırlandı.
• Ür&Ge çalışmaları sonucunda ankrajın üretim hızı artırıldı, üretim maliyeti düşürüldü.
• Disk-Ankraj, İnşaat Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik’te talep edilen Ulusal Teknik Onay (UTO Belgesi) belgesini ve G işaretini aldı. Bu belge ve işaret Türkiye’de ilk defa bir kimyasal ankraja verildi.
Sonuç olarak, çözümlerimizin performansı Türkiye koşullarında yeniden test edildi ve mevzuatlara uygun hale getirilerek piyasaya arz edildi.
Son olarak Türkiye’de mevcut güçlendirme yöntemleri hakkında ne söylemek istersiniz? Dezavantajları var mı? İleri teknoloji güçlendirme metotlarınız hangi avantajlar sunuyor?
Ülkemizde yapısal güçlendirme uygulamaları çok büyük oranda konvansiyonel güçlendirme yöntemi (perde-duvar ve mantolama ile güçlendirme) ile yapılıyor idi. Ancak son 10 yıldır yenilikçi güçlendirme yöntemleri ülkemizde hızla yaygınlaşıyor. Dünyada mevcut ileri çözümleri takip eden oldukça yetkin mühendislerimiz ve mühendislik firmaları mevcut. Özellikle sanayi tesisleri gibi yapının işleyişinin veya operasyonun durmasının çok zor olduğu yapılarda yetkin mühendislerimiz alternatif ve yenilikçi yöntemlere yönelmekteler.
Konvansiyonel güçlendirme uygulamalarının en büyük bir dezavantajı, yapı güçlendirilirken binayı kullanmanız mümkün olmuyor, binadan taşınmanız gerekiyor. Bu hem dolaylı maliyetlere hem de birçok çevresel ve sosyal etkilere sebep olmakta (okuldaki öğrencilerin başka okula nakli, hastanelerin inşaat sırasında kullanılamaması, sanayi tesisinde üretimin durması, yapıda alan kaybı yaşanması gibi).
Bizim asıl odaklandığımız nokta ise bu oldu, yapının kullanımı devam ederken, sadece dışarıdan müdahale ile, Türk inşaat pratiklerine uygun bir yöntem ile acaba yapıları nasıl güçlendirebiliriz? Bu arayışımızda hissedarımız Maeda Corporation firmasının halihazırda Japonya’da uyguladığı yenilikçi MaSTER FRAME® metodunun bu problemi çözebileceğini gördük. MaSTER FRAME® metodun en önemli özelliği; uygun yapılarda uygulama esnasında yapının kullanımının kesintiye uğramaması (yapı içinde yaşarken güçlendirme), kısa inşaat süresi, daha az çevresel ve sosyal etki (ses, toz, titreşim, taşınma) ve rekabetçi, düşük maliyet olarak sıralanabilir.
Harici çerçeveler yerinde dökme betonarmeler olduğu için Türk inşaat pratiklerine oldukça uygun. Ülkemizde benzer yenilikçi yöntemlerin yaygınlaşması, deprem gibi ortak bir kaderi paylaştığımız Japonya’nın engin tecrübe ve bilgi birikiminden (know-how) mutlaka yararlanmamız gerektiğini düşünüyorum.
