Yenilenebilir enerji kullanımının artması ile daha temiz ve daha yaşanabilir bir dünya içerisinde hayatlarımıza devam edebiliriz. Yaşamsal kaynağın temelinde sağlıklı bir çevre yatıyor ve bunu ayakta tutabilmenin yolu da temiz enerji. Enerji kavramı içerisinde çok fazla çeşitlilik barındırıyor. Enerjide verimlilik sağlayabilmek ve yenilenebilir enerjiye yatırım yapabilmek için öncelik ise finansman çözümlerinde. Türkiye’de düşük karbonlu, verimli ve maliyet etkin bir enerji dönüşümü için uygun finansman yapısının sağlanması büyük önem taşıyor. Türkiye enerji finansmanı hem talep hem de arz tarafında büyük gelişme sağladı. Finansmanın talep tarafında, enerjideki dönüşümle birlikte finansmana ihtiyaç duyulan proje ve yatırımcı tipleri çeşitlilik içeriyor; dağıtık enerji, dijitalleşme, enerji verimliliği, akıllı şebekeler ve yenilikçilik, kapasite artışına ek yeni ihtiyaçlar ortaya çıkıyor. Finansmanın arz tarafında ise, finansal kuruluşlar ödeme güçlüklerinin ve uluslararası finansla ortamın getirdiği zorlukları aşmaya çalışıyor başka bir taraftan da dönüşümün getirdiği yeni ihtiyaçlara uyum sağlamaya ve risk yönetimini de kapsayan finansal araçlar geliştirmeye ihtiyaç duyuyor.
Enerji finansmanı kavramından ne anlamalıyız?
Sürdürülebilir enerji finansmanı diyebiliriz, başka bir ifadeyle temiz enerjinin finansmanı da denebilir. Yani mevcut kaynaklarımızı tüketmeden, var olan kaynaklarımızı koruyarak neler yapabiliriz? Sürdürülebilir enerji finansmanı dediğimiz zaman aklımıza güneş enerjisi, atık enerjisi, rüzgâr enerjisi, jeotermal enerji ve su kullanılarak üretilen enerjiler geliyor. Tabi çevresel bir zarar yaratmadan sürdürülebilir enerji finansmanı yöntemlerimiz bunlardır diyebiliriz. Peki ne anlıyoruz biz burada? İhtiyacımız olan enerjiyi temiz kaynaklardan nasıl üretebiliriz? Bunu nasıl finanse edebiliriz, burada önemli olan nokta sürdürülebilirlik dediğimiz zaman öncelikli olan iklim değişikliğiyle mücadele ve engelleme. Bir diğer soru ise şu iklim değişiminin vermiş olduğu hasarı en aza indirerek enerjimizi nasıl finansa edebiliriz? İçinde bulunduğumuz zamanda enerji ihtiyacı her geçen gün artıyor. Teknoloji gelişiyor, yaşam konforumuz dijitalleşen nesneler sayesinde daha da konforlu hale geliyor. Tabi ki bu değişim beraberinde enerji ihtiyacının artmasına ve dünyaya daha fazla zarar vermek anlamına geliyor. Artan enerji ihtiyacı kaynaklı bu konuda oluşan bir açık var; bunu finanse nasıl edeceğiz sorusu çıkıyor ortaya. Bu çerçeveden bakınca çok fazla soru ortaya çıkıyor. Tüm segmentler bazından baktığımızda bireysel tüketiciler kendi enerjisini üretmek istiyor, kamu kuruluşları, belediyeler bu kurumların hepsi kendi enerjisini üretmek istiyor. Küçük ölçekli işletmeler bu çerçevede yatırım yapmak istiyorlar. Bunlarında yanında elektriğin ticaretini yaparak bundan para kazanmak isteyen de var. Burada asıl mesele tabi finansmanı nasıl sağlanabilir sorusu oluşturuyor diyebilirim.
Nasıl bir yapıda yenilenebilir enerji de yerelliğe ulaşılabilir?
Öncelikle enerji verimliliği demek istiyorum. Detaylandırmam gerekirse enerji verimliliği yatırımı bütün bu yenilenebilir enerji yatırımları içerisindeki en düşük maliyetli ve en hızlı geri dönüşü olan bir yatırım. Çok daha hızlı adımlarla atılabilen bir mekanizma. Peki bir sonraki aşamada ne yapacağız? Önce ihtiyacımız olan enerjiyi azaltacağız. İhtiyacımız olan enerjiyi azalttıktan sonra yenilenebilir enerji yatırımından nasıl karşılayacağız? Bunu yenilenebilir enerji yatırımından karşılarken de buradaki yerel kapsamı ne şekilde genişleteceğiz? Aslında bu soruları sorarken Türkiye’ye dönüp baktığımız zaman büyük sanayi işletmelerinde enerji üretiminde ciddi girişimler var. Özellikle de güneş enerjisi tarafında yerli üretime başladık. Diğer alanlarda mühendislik tarafında oldukça gelişen bir alanımız var fakat belirli standartlara sahip değiliz ve bu konun çözülmesi gerekiyor. Buna örnek verecek olursam belirli sertifikalandırmalar gerekiyor, diyelim ki çatı üstü güneş enerjisi yatırımı yapılacak burada olması gereken kriterler neler? Çatıda GES kurulumunu yapan kişinin mesleki bilgisinin yeterliliği, hangi tecrübeleri var? Bunlar bir bütün halinde değerlendirilerek yerel bir mekanizma oluşabilir. Sadece birkaç tane kurumun beraber çalışması gerekiyor. Yerel yatırımlar arttığı zaman ülkemizin sanayisinde gelişim sağlayacaktır. Burada en büyük sıkıntılarımızdan biri istihdam sorunu, işsizliğin arttığı bir dönemdeyiz. Bu tarafa biraz daha teşvik verilirse yerli üretim artış sağlar, böylelikle hem istihdam hem yerli üretim attırılmasıyla sonuçlanır. Bu sayede yenilenebilir enerjinin kullanılmasıyla cari açığın kapanmasına ve ekonomik faaliyetlerin artmasına olanak sağlanmış olur
Dünya yenilenebilir enerji konusundan neden bu kadar hassaslaştı sizce?
Açıkçası daha da hassas olması gerektiğini düşünüyorum. Geldiğimiz nokta itibariyle 1960 yılından beri iklim değişikliğinden küresel ısınmadan bahsediyoruz. Sanayi devriminden sonra sanayileşmenin artmasıyla özellikle yoğun üretim sonrası salınan zehirli gazlar sonucu küresel ısınmayla karşı karşıya kaldık. Paris Anlaşmasından sonra küresel ısınma kaynaklı yaşanan iklim değişikliği bütün dünya için en büyük problemlerden biri. Paris anlaşması ile dünyanın sıcaklığını iki derecenin altında tutmak gibi bir hedefin koyulması dünya halkları için çok yaşamsal bir karar. Eğer bu hedefi gerçekleştiremezsek gelecekte su kaynaklarına ulaşma şansımız kalmayacak. Atmosferde yaşanan aşırı ısınmandan kaynaklı sıkıntılar çoğalacak, nefes alma problemleri şu an bile artmış durumda. Yaz mevsimindeki aşırı sıcaklardan kaynaklı yaşanan ölümler olduğunu biliyoruz. Yaşadığımız Covid salgının en ciddi etkisi akciğer rahatsızlığı olan insanlara ve bu hastalığın en önemli sebebi ise hava kirliliği. Dolayısıyla bütün hayatımıza dokunacak bir problem ve herkesin bu konuda bilinçli hareket ederek destek olması gerekiyor. Tüm dünya halkları farkındalıkla sorumluluk alarak eylemde bulunmalı ve bu bilinçli hareket ile zararı minimize edebiliriz. Şu an konuşabileceğimiz tek konu temiz enerji yani mevcut fosil yakıtlarla devam ettiğimiz sürece bu tür etkiler ve hastalıklar bizleri maalesef çok daha kötü sonuçlarla karşı karşıya bırakacak.