Pandemi nedeniyle ihtiyaç duyulan aşı üretimi ve dolumu için yatırım planlayan Atabay İlaç, bu yıl sonunda aşı dolumuna geçmeyi hedefliyor. Yıllık ilaç üretim kapasitesi 250 milyon kutuya yaklaşan öncü ilaç üreticisinin Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Zeynep Atabay ve Yönetim Kurulu Üyesi Ayşe Atabay ile üretimde kullandıkları teknolojileri, ülkemize kazandırdıkları yenilikleri, 2021 yılı yatırım planlarını konuştuk.
Merhaba, okuyucularımız için kısaca şirketinizin yapılanmasını ve yakın dönem gündemini anlatmanızı rica ediyoruz.
Zeynep Atabay: Atabay İlaç 1939 senesinde Eczacı Ö. Kemallettin Atabay tarafından ‘Şark Merkez’ Ecza Deposu kurulmasıyla başlar. 1955 senesinde Tophane İlaç Fabrikası’nda beşeri ilaç üretimine başlayıp 1967 senesinde şu anda bulunduğu Acıbadem Atabay İlaç Fabrikası A.Ş. merkezine taşıyıp modernleştirmiştir. 1970 senesinde Gebze’de Atabay Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş. adı altında beşeri ilaç etkin hammaddesi üretimine ve 1975 senesinde yine Gebze’de Atabay Tarım ve Veteriner İlaçları A.Ş. adı altında zirai ilaç hammaddesi ve zirai ilaç üretimine başlamıştır. Bu tesislerde 100’ün üzerinde beşeri, tarım ve veteriner ilaç etkin hammaddesi üretilmiştir. Parasetamol (Parol ilacımızın hammaddesi), Oseltamivir (Enfluvir ilacımızın hammaddesi), Favipiravir (Favicovir isimli ilacımızın hammaddesi) olarak geriye dönük entegrasyon ve zamanla geliştirdiğimiz iyi sentez yöntemi sayesinde Avrupa’daki tek üreticisiyiz. Parasetamol’ü ağırlıklı olarak Amerika ve Avrupa’ya ihraç ediyoruz.
2019 senesinde T.C. Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı’ndan akreditasyonunu almış Ar-Ge merkezimizde küçük molekül, biyoteknoloji ve Geleneksel Bitkisel Tıbbı Ürün (GBTÜ) üzerine yeni ürünler geliştirmekteyiz. Ülkemizin 15 büyük üniversitesi ile üniversite – sanayi işbirliği projeleri geliştirmekte olup, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi ile stratejik Ar-Ge projeleri yürütmekteyiz. Tüm bu teknik çalışmaların arkasındaki itici güç ise 800 çalışanımızdır. Çalışanlarımız ile tek bir amaçta birleşiyor, ilaç ve hammadde üretimini sosyal ve vatani bir görev olarak görüyoruz. Çalışanlarımızdaki aidiyet duygusu ile omuz omuza vererek toplum sağlığına hizmet verme yolunda teknolojik altyapımızla yenilikçi projelere imza atıyoruz. Ürünlerimizin Türkiye’de ve Dünya’da pazarlanması ve tanıtımı çok geniş bir satış ve pazarlama grubu tarafından ticari rekabet şartlarına uygun olarak gerçekleştirilmektedir. Bilinçli ve eğitimli satış ekibimiz, güçlü kalite ve ruhsatlandırma ekipleri, öz kaynaklara yapılan makina, ekipman yatırımları ile yardım almaksızın kendi imkânları ile ilerleyen bir şirketiz.
Markanız ülkemize alanında ne gibi ilkleri kazandırdı?
Ayşe Atabay: 100’ün üzerinde ilaç ruhsatımız var. Yıllık ilaç üretim kapasitemiz 250 milyon kutuya yaklaştı. 1975 senesinden beri etken hammaddesini de üretmekte olduğumuz parasetamol bazlı ürünümüz Parol 2019 senede 45 milyon kutu ile Türkiye’nin en çok satılan ilacı olarak makul fiyatlarla her eve girebilen yerli üretim ve halkın ilacı konumunda. 2010’ların başlarında geçirdiğimiz influenza salgınında hızlıca oseltamivir hammaddesi geliştirilip ülkemizin ihtiyacı olan ilaç yerli kaynaklarla karşılanmış ve orijinal ürün kotalarından ülkemizi kurtarmıştır. Aynı felsefe ile 2020 senesinin başında Covid-19 pandemisinin ülkemize gelmesiyle favipiravir hammaddesini sentezleyip arkasından üretimini gerçekleştirip yurt dışına bağımlılığı azalttık.
İş gündeminizi ve 2021 yılı hedeflerinizi öğrenebilir miyiz?
Zeynep Atabay: Kendimizi önümüzdeki dönem çok daha bilimsel ilaç geliştiren bir şirket olarak konumlandırıyoruz. Ruhsat başvurusunda bekleyen 10’un üzerinde ürünümüz bulunmakta, bunların 3’ü COVİD19 tedavisi için düşünülmüş çalışmalar. Yeni Geleneksel Bitkisel Tıbbı Ürünlerde çalışmalarımız var, önümüzdeki aylar içinde TÜBİTAK MAM ile ortak geliştirdiğimiz ürünümüzün ile ilk ruhsat başvurumuzu yapacağız. Biyoteknolojik ürünümüz preklinik test sürecinde. Tesisimiz GMP onayını aldı ve senenin ikinci yarısında klinik çalışmaları başlatabilecek noktaya geliyoruz. Bunun yanında TÜBİTAK Covid-19 Türkiye Platformu altında 2 aşıya destek veriyoruz. DNA aşısı üretimi için de GMP onayımızı aldık, senenin ikinci yarısı başlamadan Faz-I’e hazır olmayı planlıyoruz. 5 sene içinde bitki ekstraksiyonu, kimya sentezi, biyoteknoloji know-how’unu harmanlayabilen bunlardan müstahzar ilaç geliştiren interdisipliner bilime dayalı firma olmayı hedefliyoruz.
Yeni üretim hattı, Ar-Ge, tesis yada teknoloji yatırımı kararı nasıl veriliyor? Yakın dönemde ne tür bir yatırıma imza attınız?
Ayşe Atabay: Geçtiğimiz yıl Koronavirüs tedavisinde kullanılan Favipiravir, Hidroksiklorokin, Remdesivir, Enoksaparin gibi birçok ilaç hammaddesi sentezi çalışmaları ve üretimi için yatırımlarda bulunduk. Önümüzdeki dönem Biyoteknolojik ve Aşı yatırımları öne çıkacak. İlk önceliğimiz acil durum senaryolarında gerekli ilaçları geliştirmek ve bunları üretecek hatları kurabilmek.
Üretime dönük hangi teşvikler var ve bundan siz nasıl istifade ediyorsunuz?
Zeynep Atabay: Bugün her ne kadar milli imkânlar ile ilaç üretiminde birçok yurtdışı menşeili hammaddelere ihtiyaç duysak da dünyanın gidişatı bu hammaddelerin de artık tamamen ülkemizde üretilmesi gerektiği yönünde. Yakın gelecekte ‘yerli ve milli mücadele’ kapsamında ülkemizin stratejik ilaç ihtiyacını karşılayabilir olmak en büyük arzumuz ve hedefimiz. Bunun için yeni çalışmalarımızı gündeme aldık.
Fabrikanızda; hammadde girişinden, tasarım ve Ar-Ge çalışmalarına, oradan sevkine kadar olan üretim süreçlerini anlatır mısınız?
Ayşe Atabay: Gelen hammaddeler numune alınarak Kalite Kontrol analizi yapılıp onay verilince kabul deposuna alınır. Ürün formülüne göre hammaddelerin tartım işlemi tartım otomasyon sistemi ile yapılarak tartılan ürün hammadde üretimi yapacak kısma ( tablet, şurup, toz dolum ve steril alan ) verilir. Her üretim aşamalarında mutlaka inproses kontrol olmasının yanında nihai olarak da ürün kalite kontrol onayından geçmektedir. Onayı alınan ürün ambalajlanması için ilgili departmana gönderilerek bu alanda dolumu ve kutulaması yapılmaktadır. Daha sonra da müstahzar ürün deposuna sevk edilerek ecza depolarına sevk edilmesi sağlanır.
Sıfır duruş / sıfır hata ile kaliteli üretim adına ne tür metod ve sistemler kullanılıyor? Daha çok hangi otomasyon donanım ve yazılım teknolojilerinden yararlanıyorsunuz?
Zeynep Atabay: İlaç sanayiinde kullanılan GMP ( İyi Üretim Uygulamaları ) kalite yönetimi özellikle olmazsa olmazımızdır. Tüm kalite kontrol süreçlerimiz Uluslararası normlarda takip edilmektedir. Ayrıca Avrupa GMP’sini de almış bulunmaktayız. Kalite departmanımız valide edilmiş QDMS yazılım sistemi ile tüm departmanları kontrol altına almıştır.
Makina parkurunuz hakkında bilgi vererek, son dönemde bu alanda yaptığınız yatırımları ve sağladığı avantajları anlatır mısınız?
Ayşe Atabay: Son yıllarda makina parkurlarımızı yenilemeye başladık. Özellikle kapasitesi yüksek olan blister ve kutulama ve kapsül dolum makinaları alarak mevcut kapasitemizi arttırdık. Ayrıca pandemi nedeniyle ihtiyaç duyulan aşı üretimi ve dolumu için 2021 yılında yatırım planlayarak bu yıl sonunda aşı dolumuna geçmeyi hedeflemekteyiz. Böylece önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin ihtiyacı olan aşı konusunda da Atabay olarak ülkemize hizmet etmeyi amaçlıyoruz.
Depolarınızda operasyon süreçlerini hızlandırmak ve doğru sevkiyatı sağlamak adına ne tür donanım ve yazılımlardan yararlanıyorsunuz?
Zeynep Atabay: Hammadde depo, primer ve sekonder ambalaj malzemeleri depolarında her ürün belirli adreslenmiş sistemde tutulmakta. Ürünler depoya girerken de çıkarken de el terminali ile takip edilerek yanlış ürün ve yanlış miktar problemi ile karşılaşılmasının önüne geçilmektedir. Depolarda ilk giren ilk çıkar prensibi mutlaka uygulanmaktadır. ( FİFO )
Sanayinin Dijital Dönüşümü vizyonunuz nedir? Varsa pilot uygulamalarınızdan bahseder misiniz?
Ayşe Atabay: Dijital dönüşüm tarafında 3 adımlı bir yol haritası izliyoruz. İlk adımda verimlilik artırma adına 1) süreçleri dijitalleştiriyoruz 2) paydaşlarımıza eğitimler vererek kurulan yeni sistemler üzerinde etkin çalışabilmelerini sağlayıp verimli ve etkin dijital operasyon yapısı kuruyoruz. İlk adımda muhasebe, finansal sistemler, satın alma, depo, üretim sistemleri üzerinde daha etkin yeni yapılara geçiyoruz. Satış Mümessili kadromuz ile ayrı bir çalışma yürüttük ve onları da dijital platformlara taşıyıp hem operasyonlarını yönlendirebiliyoruz hem de doğru kişilere doğru içeriği ulaştırmayı sağlıyoruz. 3) Son olarak da elimizdeki dijital teknolojiler ile yaptığımız işleri nasıl daha değişik yaparız diye sorguluyoruz. Bu aşamada tüm tesislerimizi kablosuz WAN ile donatıp sensor ağı üzerinden (IoT) yönetecek yapılara bakıyoruz. Bu çalışmalarımızda özellikle Skysense, Qualist, Onur Enerji gibi yenilikçi startuplar ile çalışıyoruz.
Tesisinizde enerji maliyetlerinizi düşürmek için ne tür çalışmalar yapıyorsunuz? Kendi enerjinizi üretmek için bir yatırım planınız var mı? Yakın dönemde böyle yatırım yaptıysanız sonuçlarını paylaşır mısınız?
Zeynep Atabay: Gebze tesisimizde güneş enerjisi yatırım planımız bulunmakta. Burada 7000 metrekare kadar çıkabileceğimiz alanımızı tespit ettik. Birkaç şirket ile fizibilite çalışmaları yürütmekteyiz.