Ekonomi ve İş Dünyası Portalı Turkishtime tarafından hazırlanan ve 2013 yılından beri Türk iş dünyasının Ar-Ge harcamalarının nabzını tutan "Türkiye Ar-Ge 250" araştırması, yaşanan her türlü küresel zorluğa ve soruna rağmen firmaların Ar-Ge konusunda çalışmalarını ve yatırımlarını sürdürdüğünü gözler önüne serdi.
YATIRIMLAR NOMİNAL BAZDA ARTTI ANCAK KÜÇÜLMELER GÖRÜLDÜ
Bugüne kadar binlerce firmanın dahil olduğu araştırma, dokuzuncu yılına girerken “Türkiye’de Ar-Ge hafızasını yaratmak” vizyonunun üstüne bir taş daha eklemiş oldu.
Araştırma, firmaların performansını dünyaya da anlatacak etkin bir referans kaynağı olması açısından Türkçe ve İngilizce rapor yayını olarak hazırlanarak dünyanın fikir liderleri ve uluslararası basın ile paylaşılıyor.
Küresel salgının görece etkisinin kırıldığı bir olmasına karşın 2021 yılında Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerinin sürdüğü gözlendi. Şirketlerin geçen yılki Ar-Ge yatırımları nominal olarak artarken yaşanan küresel ve yerel ekonomik çalkantılar nedeniyle dolar bazlı olarak yapılan yatırımlarda küçülmelerin yaşandığı bir dönem olarak kaydedildi.
Araştırmada yer alan 500 firma, Ar-Ge harcamasını 25 milyar 449 milyon TL’ye çıkardı.
DÜNYADA ETKİN BİR REFERANS OLUYOR
Türkiye Ar-Ge 250 Araştırması, her sene olduğu gibi bu dönemde de bir evvelki senenin Türkiye ihracat sıralamasındaki ilk 500 firma, KAP'da araştırma geliştirme datalarını açıklayan firmalar ve T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı onaylı Ar-Ge merkezi olan firmalara iletilen anketlere verilen yanıtlar neticesinde hazırlandı.
Doğru kaynaklara ve verilere dayalı araştırma, firmaların Ar-Ge performansını tüm Türkiye’ye ve dünyaya anlatacak etkin bir referans kaynağı oluşturdu.
Firmaların 2021 yılında Ar-Ge harcamaları, 2022 yılı için planlanan Ar-Ge harcamaları, Ar-Ge personel sayısı, 2021 yılında Ar-Ge merkezlerinde alınan; patent sayısı, faydalı model sayısı, tasarım tescil sayısı, marka sayısı Ar-Ge 250 araştırmasının temel datalarını meydana getirdi.
ASELSAN ZİRVEYE DEMİR ATTI
Ar-Ge’deki toplam büyümenin ana unsurunu savunma sanayi firmaları oluşturuyor. Buna göre, ilk 50 firmanın 2021'deki Ar-Ge yatırımları toplamının yüzde 65,93’lük bölümünü sanayi savunma firmaları oluşturdu. Söz konusu oran bir önceki yıl yüzde 60,7 seviyesindeydi.
İlk 50 firma yatırımının 2017-2021 arasında sırasıyla yüzde 50,8, yüzde 49,7, yüzde 58,2, yüzde 55,9, yüzde 62,8 gibi çok yüksek bölümünü sadece Aselsan, TUSAŞ, Roketsan, TEİ ve Havelsan gibi TSK Vakfı’nın beş önemli firmasının gerçekleştirdiği görülüyor.
Araştırmada 2020 yılında da lider konumda olan savunma sanayinin önemli oyuncularından ASELSAN, 2021 yılında da liderlik koltuğundaki yerini korumayı bildi. Firmanın Ar-Ge yatırımları 2020’de 381 milyon TL, 2021’de 2 milyar 258 milyon TL’lik artışlarla 5 milyar 615 milyon TL’ye ulaştı. Hiç kuşkusuz firmanın Türkiye'nin araştırma geliştirmedeki büyümesine liderlik etmesindeki en büyük etken, toplamı bin 94’ü bulan, bir bölümü ise çığır açan projelerinin payı olduğu görülüyor.
FORD OTOSAN VE TOFAŞ YATIRIMLARIYLA DİKKAT ÇEKTİ
Geçen yıl 680 milyon 519 bin TL’lik Ar-Ge harcaması gerçekleştiren FORD Otomotiv'in 2020'de bu alana ayırdığı bütçe; 441 milyon 975 bin TL’ydi. Listenin ilk 10’unda Ford Otomotiv’i sırasıyla; TUSAŞ Motor Sanayii (604 milyon 244 bin TL), Havelsan (599 milyon 683 bin TL), Tofaş Türk Otomobil (552 milyon 796 bin TL), Arçelik (444 milyon 068 bin TL) ve Vestel (405 milyon 695 bin) takip etti.
En fazla Ar-Ge yapan ilk 50 firma sektörel olarak sıralandığında ise, savunma sanayi firmalarının yüzde 66,3, otomotiv endüstrisinin yüzde 12,5, beyaz eşya ve elektronik firmalarının yüzde 5,5, ilaç firmalarının ise yüzde 1,6 pay aldıkları görülüyor.
Ford Otosan ve Tofaş, son beş yıl toplamında savunma sanayi haricinde en yüksek Ar-Ge yatırımı yapan iki şirket olarak dikkati çekiyorlar. Bilhassa Mercedes-Benz (MBT), MAN ve BSH gibi yabancı ve Ford, Tofaş, Oyak Renault gibi yarı-yabancı firmalar başardıkları Ar-Ge projelerinin referansı ve ülkemizin Ar-Ge teşviklerinin katkısı ile artık Avrupa’daki Genel Merkezleri’ni Ar-Ge ve Ürün Geliştirme projelerini Türkiye’ye kaydırma konusunda artık daha etkili oldukları gözleniyor.
KADIN İSTİHDAMI KONUSUNDA ALINACAK YOL VAR
Bu alanda istihdamın en yüksek olduğu savunma sanayi firmalarında kadın istihdamının genellikle yüzde 16 ile yüzde 25 gibi oldukça düşük aralıklarda kaldığı gözleniyor.
Ar-Ge istihdamının en yüksek olduğu Ar-Ge merkezlerinde kadın çalışanların tüm Ar-Ge çalışanlarına oranı Deva Holding, Netaş ve Turkcell Teknoloji gibi firmalarda ise göreceli olarak yüksek olduğu görülüyor.
PROJE SAYISINDA ZİRVEDE YİNE ASELSAN BULUNUYOR
Listenin ilk 100’ünde yer alan firmaların toplam proje sayısı 7 bin 803 iken, listenin zirvesinde bin 94 proje adediyle yine ASELSAN yer alıyor. Bir önceki sene bu sayının 749 olduğu ifade ediliyor.
ASELSAN’ı; 449 projeyle World Medicine, 366 projeyle Petlas, 283 projeyle Deva, 154 projeyle Abdi İbrahim, 153 projeyle Dyo Boya, 132 projeyle Roketsan, 120 projeyle Perfetti Van Melle, 119 projeyle Polifarma ve 113 projeyle Vem İlaç izliyor ve ilk 10'u oluşturuyorlar.
