Denetim, vergi, kurumsal finansman ve danışmanlık alanında teknoloji temelli hizmetler sunan KPMG ve enerji piyasasına yönelik bilgi ve danışmanlık hizmetleri veren Enerji IQ tarafından ortak hazırlanan, Türkiye'deki enerji sektörünün 2021 yılı görünümünü ortaya koyan "Enerji Sektörel Bakış" raporu yayımlandı. Global ve yerel ekonomik görünümün yanı sıra son küresel gelişmeler ışığında hazırlanan raporda, Türkiye'nin elektrik, doğal gaz ve akaryakıt piyasalarının görünümüne dair önemli bilgilere yer veriliyor.
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ELEKTRİK ÜRETİMİNDEKİ AYLIK PAYI İLK DEFA YÜZDE 50'YE ULAŞTI
Rapora göre 2021 yılında Türkiye'nin elektrik üretimi yüzde 9 artışla 329 TWh'e ulaştı. Rüzgâr ve güneş santrallerinin elektrik üretiminde payı toplamda yüzde 13'e çıkarken, düşük su seviyelerinden dolayı hidroelektrik santrallerin yıllık elektrik üretiminde yüzde 29 azalma kaydedildi. Elektrik enerjisi üretiminde hidroelektrik santrallerinin payındaki bu düşüş, doğal gaz santrallerindeki artan üretim ile karşılandı. Güneşe dayalı kurulu güç yıl sonunda 7,9 GW'a ulaşırken, toplam 117 TWh olarak gerçekleşen yenilenebilir üretimin yüzde 64'ü Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM) kapsamında faaliyet gösteren santrallerden geldi. Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimindeki aylık payı ilk defa Nisan 2021'de yüzde 50'ye ulaştı.
TOPLAM ELEKTRİK TÜKETİMİNDE YÜZDE 9'LUK YILLIK BÜYÜME YAŞANDI
Elektrik tüketimindeki yıldan yıla değişim, Türkiye'nin GSYH büyüme oranıyla uyumlu bir şekilde ilerledi. Öte yandan, her yıl artmaya devam eden kişi başı elektrik tüketimi son 10 yıldır kişi başına düşen GSYH'den tamamen ayrışmış göründü. Türkiye'nin toplam elektrik tüketimi, 2021 sonu itibarıyla yüzde 9'luk yıllık büyümeyle 327 TWh'e ulaştı. Elektrik tüketiminde sanayi yüzde 44 ile başı çekerken, bunu yüzde 24'lük eşit pay ile mesken ve ticarethaneler izledi. Aydınlatma ve tarımsal sulama, sırasıyla yüzde 2 ve yüzde 5 ile elektriğin diğer tüketim alanlarını oluşturdu.
Yıl sonu itibarıyla mesken abone sayısı 39 milyona yaklaştı, ticarethane abone sayısı ise 7 milyonu geçti. 2020'nin ikinci yarısındaki azalmaya karşın 2021 yılı abone sayısındaki en yüksek artış hızı yüzde 8 ile sanayide oldu ve 87 bini geçti. Ülke genelinde mesken abonesi başına ortalama yıllık elektrik enerjisi tüketimi yaklaşık 3 bin kWh olarak hesaplandı. Güncel serbest tüketici limiti ise yıllık 1.100 kWh olarak belirlendi.
Elektrik üretimi son beş yılın en yüksek artışı olan yıllık yüzde 9'luk büyüme ile 329 TWh olarak gerçekleşti. Elektrik üretiminde doğal gazın payı geçen iki yıla kıyasla arttı ve yüzde 33 olarak gerçekleşti. Doğal gaz santrallerini sırasıyla toplam yüzde 30 ile ithal kömür ve linyit santralleri ve toplam yüzde 17 ile akarsu ve barajlı hidroelektrik santraller izledi. 2021 yılında hidroelektrik santrallerin üretimindeki düşüş, doğal gazdaki artış ile karşılandı.
ENERJİ ÜRETİMİNDE RES'LERİN PAYI YÜZDE 9, GES'LERİ YÜZDE 4 OLDU
Yenilenebilir enerji ile ilgili verilerin de yer aldığı rapora göre, 2021 yılında enerji üretiminde hem rüzgâr hem de güneş rekor kırdı ve üretimde payları sırasıyla yüzde 9 ve yüzde 4 oldu. Hidroelektrik, rüzgâr, jeotermal, biyokütle ve güneş santrallerinden gelen toplam yenilenebilir elektrik üretimi 117 TWh ile yıllık üretimin yüzde 35'ini sağladı. Yenilenebilir üretimin yüzde 64'üne karşılık gelen 74 TWh YEKDEM kapsamında gerçekleşti. YEKDEM katılımında rüzgâr santralleri 25 TWh ile ilk sırada, hidroelektrik santraller ise 22 TWh ile ikinci sırada yer aldı.
ENERJİ FİYATLARINDA ÇOK CİDDİ ARTIŞLAR GÖRÜLDÜ
2021 yılının özellikle son çeyreğinde elektrik piyasa fiyatlarında çok ciddi artışlar yaşandı. Artışın nedenleri arasında kısıtlamaların sona ermesi ile artan talep, kuraklıktan dolayı hidroelektrik santrallerin düşük doluluk oranları, mevsim normalleri üstündeki yaz sıcaklıkları, rekor düzeylere çıkan ithal kömür ve doğal gaz fiyatları ve doğal gaz ithalatında artan spot LNG'nin payı sayılabilir.
DOĞAL GAZ TALEBİNİN YÜZDE 99'UNDAN FAZLASI İTHALAT YOLUYLA KARŞILANIYOR
2021 yılı, Türkiye doğal gaz piyasası için de kolay kolay hafızalardan silinmeyecek gelişmelere sahne oldu. Rapora göre Türkiye'nin ortalama yıllık tüketiminin yüzde 26'sına karşılık gelen 15,9 milyar m3 miktarlı uzun dönemli doğal gaz kontratlarının geçen yıl içerisinde sona ermeye başlaması, ülkenin doğal gaz arz tercihlerini yeniden belirlemesi gerekliliğini ortaya çıkardı. Yıllık doğal gaz talebi 60 milyar m3 seviyesine ulaşan Türkiye; Almanya ve İtalya ile birlikte Avrupa'nın en büyük pazarlarından biri olmayı sürdürüyor. Ancak Türkiye'nin doğal gaz üretiminin 2011-2021 döneminde ulaştığı 476,82 milyon m3 ortalama miktar, talebin yüzde 99'undan fazlasının ithalat yoluyla karşılanmasına neden oluyor. Türkiye Avrupa'nın en büyük pazarlarından biri olmayı sürdürse de sınırlı doğal gaz üretimi, talebin neredeyse tamamının ithalat yoluyla karşılanmasına neden oluyor. Türkiye, 2021 yılı içerisinde ithal ettiği 58,70 milyar m3 doğal gazın yüzde 44,87'sine karşılık gelen 26,34 milyar m3'ü Rusya Federasyonu'ndan ithal etti. Boru hatları ile gaz ithal edilen İran'ın payı 9,43 milyar m3 ile yüzde 16,07 olurken, Azerbaycan'ın payı ise Nisan 2021 döneminde süresi biten 6,6 milyar m3/yıl kontrat nedeniyle 8,82 milyar m3 ile yüzde 15,03 oranına geriledi. Azerbaycan'dan ithal edilen doğal gaz miktarı, bu nedenle bir önceki seneye göre 2,73 milyar m3 azaldı.
