Yeni yapılan bir binanın 15 yıl içinde yıkılması, inşaat sırasında çevredeki yapılara zarar verilmesi ya da projeye 3 ay içinde başlanmaması gibi durumlarda, yapı denetim kuruluşları ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yayımlanan yeni düzenlemelerle birlikte yapı denetiminde daha sıkı kurallar devreye giriyor.
Yıkılan bina için faaliyete son, teminata el koyma
Yeni düzenlemeye göre, yapı denetim kuruluşları tarafından denetlenen bir yapının, kullanım izni aldıktan sonra 15 yıl içinde yıkılması halinde, ilgili denetim firmasının faaliyet izni iptal edilecek ve teminatına el konulacak. Aynı şekilde, bir binanın inşa aşamasında çevresindeki yapılara zarar verilmesi halinde de yapı denetim kuruluşunun yetki belgesi iptal edilecek.
Süreç başlamazsa sözleşme feshedilebilecek
Yönetmelikteki önemli değişikliklerden biri de iş başlangıç sürelerine ilişkin oldu. Önceki uygulamada 6 ay olan işsizlik süresi 3 aya indirildi. Yani, yapı denetim kuruluşları, inşaatın 3 ay içinde başlamaması halinde sözleşmeyi tek taraflı feshedebilecek. Ayrıca, denetim görevlerinin (kalıp, donatı, beton vb.) eksik yerine getirilmesi durumunda da sözleşme iptal edilebilecek.
500 metrekare altındaki binalara denetim kolaylığı
Vatandaşların yapı denetim hizmetlerine erişimini kolaylaştırmak için, inşaat alanı 500 metrekareyi geçmeyen yapılarda yeni bir esneklik sağlandı. Bu kapsamdaki yapı sahipleri, Elektronik Dağıtım Sistemi’ne bağlı kalmadan istedikleri yapı denetim kuruluşunu seçebilecek.
İnşası tamamlanmış ancak yapı kullanım belgesi alma sürecinde zorluk yaşayan bina sahipleri de bu değişiklikle birlikte daha kolay hizmet alabilecek. Bu yapılar için yüzde 1,75 ila yüzde 3,50 arasında hizmet bedeli oranıyla yapı denetim sözleşmesi yapılabilecek. Güçlendirme projelerinde ise denetim hizmet bedeli, toplam maliyetin en az yüzde 25’i üzerinden hesaplanacak.
Elektronik sistemde 2 alternatifli firma seçimi
Tebliğde yapılan bir diğer değişiklikle birlikte, 45 ve üzerinde yapı denetim kuruluşunun bulunduğu illerde, vatandaşlara iki aşamalı firma seçeneği sunulacak. Elektronik Dağıtım Sistemi ilk olarak bir firmayı önerirken, 3 iş günü içinde sözleşme imzalanmazsa sistem otomatik olarak ikinci bir firmayı devreye alacak.
Yeni uygulama ilk etapta İstanbul, Ankara, Bursa, Konya, İzmir, Kocaeli, Antalya, Gaziantep, Mersin, Kayseri, Şanlıurfa, Diyarbakır, Tekirdağ, Adana, Samsun ve Muğla'da yürürlüğe girecek. 1 Şubat 2026’ya kadar ise diğer illerde de geçerli olacak.
Teminat güncellemesi TÜFE-ÜFE ortalamasına göre yapılacak
Yapı denetim kuruluşlarından alınan teminatlarla ilgili sistem de yeniden düzenlendi. Daha önce sadece ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) esas alınarak yapılan güncellemeler, 2026’dan itibaren TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi) ve ÜFE ortalamasına göre belirlenecek.
